پیوستگی‌های تصوف و تسنن در خراسان سده‌های سوم تا ششم هجری

پیوستگی‌های تصوف و تسنن در خراسان سده‌های سوم تا ششم هجری[1] دکتر هادی وکیلی[2] انسیه سادات حسینی‌شریف[3] چکیده تصوف و عرفان اسلامی در تاریخ مذهبی ایران به‌ویژه در خراسان و دوره پیش از مغول، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. چگونگی روی‌کرد مذاهب گوناگون اسلامی به این پدیده و تغییر سو‌گیری‌ها در این زمینه در درازنای تاریخ آن، از مسائل مهم در این موضوع به شمار می‌رود. برخی از مذاهب تسنن همچون حنفی و شافعی، بیشتر به تصوف و عرفان گراییدند که خود این گرایش و ارتباط نزدیک، از سده پنجم به پیوند بیشتر عرفان با شریعت انجامید. گمان می‌رود علمای شافعی در این پیوند و رشد، بسیار تأثیر گذارده‌اند. تصوف در این دوره از پذیرشی برخوردار شد که بر پایه آن، به جرگه مذاهب اهل‌سنت درآمد. این مقاله می‌کوشد با توجه به منابعی همچون کتاب‌های تاریخی، ملل و نحل، رجال و طبقات و شرح زندگانی عرفا و علمای مذاهب به چگونگی پیوند تصوف با تسنن در خراسان و چیستی عوامل مؤثر در آن پاسخ گوید.   [1] .تاریخ دریافت، 17/3/91. تاریخ پذیرش، 15/6/91. [2]. استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، گروه تاریخ، مشهد، ایران. [email protected] [3] . دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه شیراز، گروه تاریخ، شیراز، ایران. [email protected]